Σε δημόσια διαβούλευση έως τις 26 Ιουνίου ετέθη, από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, και ειδικότερα τον Αναπληρωτή Υπουργό Μεταφορών, Κ. Κυρανάκη, το σχέδιο νόμου με τον τίτλο «Αναβάθμιση της ασφάλειας των σιδηροδρόμων, οργανωτική ενίσχυση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών και της εταιρείας Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μονοπρόσωπη Α.Ε. και λοιπές διατάξεις».
Όπως αναφέρεται, σκοπός του είναι α) η αναβάθμιση του επιπέδου ασφάλειας των σιδηροδρόμων, η βελτίωση των μηχανισμών ελέγχου της ποιοτικής λειτουργίας τους και η διασφάλιση της αποτελεσματικής και καθολικής εποπτείας του συνόλου του σιδηροδρομικού δικτύου, β) η διασφάλιση της ουσιαστικής αξιολόγησης του προσωπικού που ασκεί κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας στον ελληνικό σιδηρόδρομο και γ) η παροχή λειτουργικής και επιχειρησιακής ευελιξίας στον νέο εθνικό σιδηροδρομικό φορέα με την επωνυμία «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία» («Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε.»), ώστε να διασφαλιστεί η αναγκαία αποτελεσματικότητα στη λειτουργία του, ιδίως σε ό,τι αφορά στην ολοκλήρωση έργων σιδηροδρομικής ασφαλείας και την πραγματοποίηση προσλήψεων σε θέσεις που συνδέονται με αυτήν.
Αντικείμενο του υπό διαβούλευση ν/σ είναι:
α) Η δημιουργία νέων δομών ασφάλειας για τη λειτουργία του σιδηροδρόμου, με προσθήκη δικλείδων ασφαλείας μέσω της ίδρυσης και λειτουργίας του Ενιαίου Κέντρου Εποπτείας (ΕΚΕ) των ελληνικών σιδηροδρόμων, της δημιουργίας ενιαίας εφαρμογής «Railway.gov.gr» με επιμέρους εφαρμογές (το Ψηφιακό Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων, το Σύστημα Ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών, την Εφαρμογή Καταγραφής Εντολών και Παραβάσεων,
β) η αποτελεσματικότερη εκπαίδευση και αξιολόγηση του προσωπικού των σιδηροδρόμων, καθώς και η αυστηροποίηση του κυρωτικού πλαισίου μέσω της εισαγωγής δοκιμασιών, τόσο πριν όσο και μετά την πρόσληψη των στελεχών, για την αξιολόγηση της ικανότητάς τους να επιτελούν κρίσιμα καθήκοντα, της ανάπτυξης συνεργασιών με τις Ένοπλες Δυνάμεις για την αξιολόγηση της καταλληλότητας του προσωπικού ασφαλείας, του ορισμού Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας, της ίδρυσης Ειδικής Μονάδας Επιθεωρητών Σιδηροδρόμου,της αυστηροποίησης του κυρωτικού πλαισίου που αφορά στις παραβάσεις του Γενικού Κανονισμού Κίνησης, της διεύρυνσης της πρόσβασης σε εγκαταστάσεις και υπηρεσίες κατάρτισης του προσωπικού των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του Διαχειριστή της Υποδομής, της διεύρυνσης της δυνατότητας πιστοποίησης υπεύθυνων για τη συντήρηση φορέων, από οργανισμούς πιστοποίησης,
γ) η οργανωτική ενίσχυση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.) και του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ.), ως κρίσιμων φορέων για την ασφαλή λειτουργία των σιδηροδρόμων, την πρόληψη ατυχημάτων και τη διερεύνησή τους, και η θέσπιση αποτελεσματικών διαδικασιών για την ταχεία στελέχωσή τους,
δ) η θεσμική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας του Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. ως προς τη διαχείριση των πόρων του και
ε) ο εκσυγχρονισμός της δομής, της μορφής και της εσωτερικής λειτουργίας της εταιρείας «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε.».
Τα συστήματα
Όπως σημειώνεται, μεταξύ άλλων, σε σχέση με τη λειτουργία του Ενιαίου Κέντρου Εποπτείας (ΕΚΕ) των ελληνικών σιδηροδρόμων, αναπτύσσεται και λειτουργεί εφαρμογή συλλογής και αποτύπωσης δεδομένων σχετικών με τη σιδηροδρομική υποδομή και κυκλοφορία, με την ονομασία «Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων». Σκοπός του Μητρώου είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και της επιχειρησιακής ετοιμότητας.
Στο Ε.Κ.Ε. αναπτύσσεται και λειτουργεί «Σύστημα Ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών», στο οποίο συλλέγονται δεδομένα για τη διαρκή θέση των αμαξοστοιχιών σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Για τις ανάγκες του παρόντος, ως σχεδόν πραγματικός χρόνος νοείται εκείνος που είναι μικρότερος των δέκα (10) δευτερολέπτων. Το Σύστημα διασφαλίζει διαρκή σύνδεση στο διαδίκτυο σε όλο το μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου πλην των σηράγγων και διαλειτουργεί με την ενιαία εφαρμογή «Railway.gov.gr». Μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025, κάθε κύριος τροχαίου υλικού που κινείται στη σιδηροδρομική υποδομή εγκαθιστά και λειτουργεί σε όλες τις αμαξοστοιχίες του, εφαρμογή που βασίζεται στο Παγκόσμιο Σύστημα Δορυφορικής Πλοήγησης σε συνδυασμό με επίγειους σταθμούς και διαρκή σύνδεση στο διαδίκτυο, το οποίο παρέχει δυνατότητα προσδιορισμού της θέσης με ακρίβεια κάτω των δεκαπέντε (15) εκατοστών σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Το Σύστημα διασφαλίζει την αυτόματη αποστολή ειδοποιήσεων στους αρμόδιους σιδηροδρομικούς σταθμούς και μηχανοδηγούς, για κινδύνους κατά την κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών. Επίσης, το Σύστημα εντοπίζει τη θέση των αμαξοστοιχιών που βρίσκονται στους σιδηροδρομικούς σταθμούς και ενημερώνει τους χρήστες του σιδηροδρόμου για τις καθυστερήσεις και τον ακριβή χρόνο άφιξης των αμαξοστοιχιών. Η εγκατάσταση και η λειτουργία του Συστήματος δεν υποκαθιστούν την εγκατάσταση και τη λειτουργία του συστήματος European Train Control System (ETCS) στο δίκτυο.
Ο Διαχειριστής της Υποδομής αναπτύσσει και λειτουργεί Ψηφιακή Εφαρμογή Καταγραφής Εντολών και Παραβάσεων, στην οποία καταχωρείται το σύνολο των εντολών που δίνονται, των επικοινωνιών που διενεργούνται σχετικά με την κίνηση των αμαξοστοιχιών, των ενεργειών που εκτελούνται και των παραβάσεων που τελούνται επί του Γενικού Κανονισμού Κίνησης και της σιδηροδρομικής νομοθεσίας, από τους αρμόδιους υπαλλήλους του Διαχειριστή της Υποδομής και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, κατά την κίνηση των αμαξοστοιχιών στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο. Ο Διαχειριστής της Υποδομής και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις εγκαθιστούν, κατά τον λόγο της αρμοδιότητάς τους, συστήματα κλειστού κυκλώματος βιντεοεπιτήρησης κατ’ ελάχιστον: α) σε σταθμαρχεία, περιλαμβανομένων των χώρων άσκησης καθηκόντων που σχετίζονται με τη ρύθμιση κυκλοφορίας, β) στα Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας, γ) στα Κέντρα Ελέγχου Σηράγγων, δ) στους θαλάμους τοπικού χειρισμού και ε) στους θαλάμους οδήγησης των αμαξοστοιχιών.
Στις περιπτώσεις παραβάσεων υψηλής επικινδυνότητας ή επανειλημμένων παραβάσεων μεσαίας επικινδυνότητας, οι κυρώσεις, που επιβάλλονται, σύμφωνα με την παρ. 2 και ορίζονται στον Γ.Κ.Κ., δύναται να επισύρουν μέχρι και: α) την ανάκληση της άδειας λειτουργίας και εκμετάλλευσης στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο για τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και τον Διαχειριστή της Υποδομής, που επιβάλλεται από τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.), β) την απομάκρυνση και απαγόρευση τοποθέτησης σε κάθε θέση με κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας και την ανάκληση της άδειας και του πιστοποιητικού του ν. 3911/2011 (Α’ 12) για τους μηχανοδηγούς, που επιβάλλεται από τη Ρ.Α.Σ. και γ) την απομάκρυνση και απαγόρευση τοποθέτησης σε κάθε θέση με κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας, για το λοιπό προσωπικό καθηκόντων ασφαλείας των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του Διαχειριστή της Υποδομής.
Δοκιμασίες αξιολόγησης προσωπικού κρίσιμων καθηκόντων ασφαλείας κατά το στάδιο επιλογής
Το προσωπικό του Διαχειριστή της Υποδομής και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας, πριν από την πρόσληψή του ή την ανάληψη υπηρεσίας μέσω απόσπασης, μετάταξης ή μετακίνησης καθ΄ οιονδήποτε άλλον τρόπο, υποβάλλεται, με ευθύνη του Διαχειριστή της Υποδομής και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων αντίστοιχα, σε δοκιμασίες επιλογής και διαπίστωσης της καταλληλότητάς του, μέσω αξιολόγησης των επαγγελματικών ικανοτήτων του, ιατρικών εξετάσεων και ψυχομετρικών δοκιμασιών. Οι δοκιμασίες αξιολόγησης καταλληλότητας περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστον: α) ψυχολογικές και ψυχομετρικές εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένων των νοητικών, ψυχοκινητικών και των εξετάσεων αξιολόγησης προσωπικότητας, καθώς και των αντίστοιχων ψυχομετρικών δοκιμασιών αντανακλαστικών, ταχύτητας αντίδρασης και διαχείρισης σεναρίων υπό πίεση, β) δοκιμασίες μέσω προσομοιώσεων ή προσομοιωτών, γ) γενική ιατρική εξέταση, συμπεριλαμβανομένων της ψυχιατρικής αξιολόγησης και των εξετάσεων αισθήσεων, δ) εξετάσεις ορθοφωνίας, λεκτικής επικοινωνίας και αμφίδρομης κατανόησης, ε) αιματολογικές και ουρολογικές εξετάσεις για την ανίχνευση ναρκωτικών και άλλων απαγορευμένων ουσιών και στ) θεωρητικές εξετάσεις γνώσης του Γενικού Κανονισμού Κίνησης και των κανόνων ασφαλείας.
Προβλέπεται, επίσης, συνεργασία με το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας στην αξιολόγηση καταλληλότητας προσωπικού ασφαλείας.
Oι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο διασφαλίζουν την ύπαρξη προϊσταμένου αμαξοστοιχίας που θα διαθέτει κατάρτιση μηχανοδηγού και τουλάχιστον δεκαετή εμπειρία στο αντικείμενο αυτό. Επίσης, συγκροτείται στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.) Ειδική Μονάδα Επιθεωρητών Σιδηροδρόμων.
Επιτάχυνση προσλήψεων Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων
Οι προσλήψεις προσωπικού με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου ή ορισμένου χρόνου στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ) διενεργούνται κατά παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης περί ετήσιου προγραμματισμού ανθρώπινου δυναμικού του δημόσιου τομέα. Σχέδιο της προκήρυξης αποστέλλεται από τη Ρ.Α.Σ. στο Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.) προς έλεγχο νομιμότητας. Αν ο έλεγχος του προηγούμενου εδαφίου δεν ολοκληρωθεί εντός δέκα (10) ημερών από την ημέρα παραλαβής του σχεδίου, η προκήρυξη θεωρείται εγκριθείσα και εκδίδεται από τη Ρ.Α.Σ. Οι θέσεις προσωπικού της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.) καλύπτονται και με αποσπάσεις προσωπικού που υπηρετεί στον δημόσιο τομέα.
Διερεύνηση ατυχημάτων
Επίσης, συστήνεται στον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ.) Αυτοτελής Μονάδα Μελετών και Διερευνήσεων Αεροπορικών Ατυχημάτων, σε επίπεδο Διεύθυνσης. Ο Ε.Ο.Δ.Α.Σ.Α.Α.Μ. συγκροτείται από το συμβούλιο και α) την Αυτοτελή Μονάδα Μελετών και Διερευνήσεων Αεροπορικών Ατυχημάτων, β) την Αυτοτελή Μονάδα Μελετών και Διερευνήσεων Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων,γ) την Αυτοτελή Μονάδα Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών.
Συμβάσεις προσωπικού στην εταιρεία Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε. – Η διοίκηση
Το προσωπικό παρέχει τις υπηρεσίες του στην εταιρεία με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. Η εταιρεία προσλαμβάνει προσωπικό με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου, ορισμένου και αορίστου χρόνου με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της. Προσλήψεις προσωπικού στην εταιρεία Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε. για κάλυψη πρόσκαιρων, παροδικών ή εποχικών αναγκών με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου γίνονται με απόφαση του Διευθύνοντος Συμβούλου της εταιρείας, μετά από επιτυχή δοκιμασία σε πρακτικές δοκιμασίες της παρ. 5 του άρθρου 7Ε. Η διάρκεια της απασχόλησης του προσωπικού του πρώτου εδαφίου δεν μπορεί να υπερβαίνει τους οκτώ (8) μήνες σε συνολικό χρόνο δώδεκα (12) μηνών. Μετά το πέρας του χρονικού διαστήματος για το οποίο συνάπτονται, οι συμβάσεις αυτές λύονται αυτοδίκαια, χωρίς καμία προειδοποίηση ή διατύπωση και χωρίς αποζημίωση.
Η πλήρωση των θέσεων των Γενικών Διευθυντών, Διευθυντών και Υποδιευθυντών γίνεται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας, κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης με συμβάσεις ορισμένου χρόνου διάρκειας έως τριών (3) ετών, με δυνατότητα ισόχρονης ανανέωσης άπαξ.
Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, ο Διευθύνων Σύμβουλος και οι Αναπληρωτές Διευθύνοντες Σύμβουλοι ορίζονται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης. Η θητεία των προσώπων του πρώτου εδαφίου είναι τριετής, με δυνατότητα μίας (1) ανανέωσης. Τα λοιπά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου ορίζονται σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 7 του ν. 4972/2022 (A’ 181), περί ορισμού Διοικητικού Συμβουλίου, σύνθεσης και θητείας. Η θητεία αυτών είναι τριετής, με δυνατότητα μίας (1) ανανέωσης. Το ύψος της αμοιβής του Διευθύνοντος Συμβούλου και των Αναπληρωτών Διευθυνόντων Συμβούλων καθορίζεται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, κατόπιν εισήγησης του Διοικητικού Συμβουλίου, και δεν υπερβαίνει το όριο της παρ. 3 του άρθρου 28 του ν. 4354/2015 (Α’ 176), περί ανώτατου ορίου αποδοχών.
Η Επιτροπή Ελέγχου Συμβάσεων Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών της εταιρείας Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Μ.Α.Ε. συγκροτείται με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) και αποτελείται από πέντε (5) μέλη.
Καταρτίζεται Ενιαίο Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων. Στο Σχέδιο αποτυπώνονται οι ρόλοι και οι επιχειρησιακός σχεδιασμός για την άμεση αντίδραση των αρμόδιων φορέων σε περίπτωση σιδηροδρομικού ατυχήματος. Το σχέδιο περιλαμβάνει ιδίως σαφείς οδηγίες για τον συντονισμό καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε επιχειρησιακό και στρατηγικό επίπεδο διαχείρισης, για τον καθορισμό των περιμέτρων για την επαρκή χαρτογράφηση του τόπου του ατυχήματος, καθώς και για την πρόληψη και μείωση των κινδύνων της διαταραχής μετατραυματικού στρες.
Οι δαπάνες της από 14.4.2022 σύμβασης Υποχρέωσης Δημόσιας Υπηρεσίας μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της «ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε.», που έχει ήδη μετονομασθεί σε «HELLENIC TRAIN ΑΝΩΝΥΜΗ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», η οποία κυρώθηκε με τον ν. 4953/2022 (Α’ 135), που αφορούν στα έτη 2024 και 2025, είναι νόμιμες και κανονικές και εκκαθαρίζονται σε βάρος των πιστώσεων του τακτικού προϋπολογισμού των οικονομικών ετών 2025 και 2026 του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών.
Μέχρι την έναρξη ισχύος του Ενιαίου Σχεδίου Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης και Διαχείρισης Σιδηροδρομικών Κρίσεων του άρθρου 42, ο επιχειρησιακός συντονισμός της διαχείρισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση σιδηροδρομικού ατυχήματος διενεργείται από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας. Η ισχύς του άρθρου περί Προϊσταμένου Αμαξοστοιχίας αρχίζει από την 1η Σεπτεμβρίου 2025.
